Η "εύκολη" τέχνη


"Ξέρω, είμαι λίγο περίεργος άνθρωπος και έχω γίνει ακόμη περισσότερο εξαιτίας της ανοησίας που αντιμετωπίζω στη εποχή μας. Όλοι πια έχουν γίνει φωτογράφοι. Κάποιος φωτογραφίζει ένα λουλούδι, συμμετέχει σε μία έκθεση και ο κόσμος το κοιτάζει αποχαυνωμένος και λέει τι ΤΕΧΝΗ! Και το χειρότερο, μια τέτοια φωτογραφία μπορεί να πουλιέται έναντι χιλιάδων δολαρίων και να παρουσιάζεται σε μεγάλα μουσεία. Αυτό σημαίνει πώς υπάρχουν πολλοί ανόητοι σε αυτόν τον κόσμο. Τι πρέπει, λοιπόν, να πώ εγώ σε αυτούς τους φωτογράφους; Έχει γίνει η πιο εύκολη τέχνη. Πάρε μια μηχανή, βγές έξω και ορίστε η φωτογραφία. Κάνεις και μια έκθεση και αμέσως γίνεσαι φωτογράφος. Προτιμώ να πάω να δώ το ηλιοβασίλεμα παρά μια τέτοια έκθεση. Πρέπει να αξίζει αυτό που θέλεις να πεις. Αν δεν έχεις να πείς κάτι σημαντικό με την εικόνα σου, ΔΕΝ ΕΧΕΙΣ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΝΑ ΣΠΑΤΑΛΑΣ ΤΗΝ ΩΡΑ ΜΟΥ"

Αρά Γκιουλέρ

Απορία


Τελικά τι παίζεται εκεί έξω?

Το πορτρέτο της Βρετανίδας συζύγου του


Συνειδητοποιώ αίφνης ότι δεν έχουν πλέον κανένα νόημα οι ασήμαντες αναλύσεις μας περί καλλιτεχνικότητας και φωτογραφικής σημαντικότητας της φωτογραφίας των χειλέων της όμορφης Βρετανίδας. Η φωτογραφία ούτως ή άλλως αναδείχθηκε με τους όρους του παιχνιδιού της σύγχρονης καταναλωτικής κουλτούρας και εμείς είμαστε ένα μικρό γρανάζι αυτού του μηχανισμού.

Ας το ομολογήσουμε, με τον ένα η άλλο τρόπο τη φάγαμε όλοι, είτε ως τέχνη, είτε ως πορνογραφία, είτε ως πρόκληση. Μικρή σημασία έχει τι είναι στ' αλήθεια γιατί αυτή η αλήθεια εξαχνίζεται από το γεγονός της ρεαλιστικής πραγματικότητας. Η φωτογραφία είναι πια ένα διάσημο προϊον ενός αναγνωρίσιμου πλέον ονόματος. Κι εμείς σφαζόμαστε ακόμα στην ποδιά της, αφελώς φιλοδοξώντες να είμαστε οι μοναδικοί ανάδοχοι του αληθούς "ονόματός" της.

Υ.Γ. Δεν ανάρτησα τη φωτογραφία όχι για λόγους σεμνοτυφίας αλλά γιατί, αφενός μεν αρνούμαι να χρησιμοποιήσω τη θεαματική δύναμη του σκανδάλου της, αφετέρου δε δεν μου αρέσει η αισθητική των χειλέων που παραπέμπουν σε γυναικολογικά εγχειρίδια.

Φωτογραφία καθημερινής ρουτίνας


"Μια και τέλειωσαν τα φρέσκα ας ξαναζεστάνουμε τα κατεψυγμένα. Σαν φρέσκα θα τα φας παιδί μου, δεν θα καταλάβεις τη διαφορά."

Ο γιός μου τρώει μακαρόνια με κιμά και η Πόντια γυναίκα μου με το σεσουάρ... τί κάνει? Η εικόνα δεν εμπεριέχει χρώμα, σεξ και βία συνεπώς είναι μάλλον βαρετή.

Φωτογραφίες της ζωής


«Δεν περπατώ στους δρόμους μιας πόλης φωτογραφίζοντας τυχαία άτομα. Θέλω να γνωρίζω κάτι για τους ανθρώπους που φωτογραφίζω. Κι αυτοί με τη σειρά τους να γνωρίζουν κάτι για εμένα. Έτσι υπάρχει ένα είδος αλληλοεπίδρασης»..............................Jindrich Streit

Η ρήση του Jindrich Streit εκφράζει σε μεγάλο ποσοστό δικές μου φωτογραφικές συνήθειες και επιλογές αλλά σε καμιά περίπτωση δεν την επισυνάπτω ως κατευθυντήρια και αποκλειστική οδηγία που θα εξασφαλίσει την αξιόλογη καλλιτεχνικά φωτογραφία.

Οι λόγοι αυτών των επιλογών είναι πάρα πολλοί και δεν έχουν να κάνουν μόνο με ένα επιδιωκόμενο καλλιτεχνικό φωτογραφικό αποτέλεσμα. Σαφώς και αυτό είναι επιθυμητό, σαφώς και αποτελεί ένα δημιουργικό κίνητρο, έναν στόχο, αλλά η υπόθεση αυτή έχει να κάνει περισσότερο με την διαδρομή, το ύφος της ενασχόλησης, την εμπειρία της φωτογράφισης, την εμβάθυνση της φωτογραφικής διαδικασίας ως ενός εναλλακτικού αλλά πολύ αποτελεσματικού τρόπου προσέγγισης της ίδιας της ζωής και των κρυμμένων μυστικών της.

Γι' αυτό αυτές τις φωτογραφίες τις αποκαλώ "φωτογραφίες της ζωής", και η έννοια εδώ είναι διττή και αναφέρεται και στο περιβάλλον μου αλλά και στη δική μου εσωτερικότητα.

Στις κοινές με πολλούς φίλους φωτογράφους παραδοχές, ότι δηλαδή αναζητούμε τον οπτικό ποιητικό και αφηρημένο λόγο, δεν προσδιορίζουμε τη φωτογραφία αποκλειστικά στην πληροφορία (ρεπορτάζ, ρεαλιστικές καταγραφές), δεν την προσδιορίζουμε σε έναν μονοσήμαντο εννοιολογικό λόγο, ένα λόγο προφανών και συνήθως επιφανειακών ιδεών, συνθημάτων και απόψεων, εξατομικεύω κάποιες δικές μου ανάγκες που είναι:

1. Η συγκίνηση της φωτογραφικής διαδικασίας ως διαδικασία και όχι ως αποτέλεσμα.
2. Η φωτογραφική διαδικασία ως εργαλείο ενδοσκόπησης και κατανόησης του μυστηρίου της ζωής.
3. Το συγκινησιογόνο κίνητρο, αυτό που θα με κάνει να σηκώσω τη φωτογραφική μηχανή.
4. Το ενιαίο και συνεπές φωτογραφικό ύφος.
4. Η αποτελεσματικότερη αποδέσμευση (όσο κι αν σου φαίνεται περίεργο) από το προφανές, το έντονο, το κλισέ, το υπερβολικό.
5. Ο καλύτερος έλεγχος του συναισθήματος και της παρόρμησης και η εξισορρόπηση μεταξύ θυμικού-νόησης.

Όλα αυτά προσβλέπουν σε μια διαδικασία που θα ικανοποιήσει τον φωτογράφο-άνθρωπο-ερευνητή, θα του προσφέρουν τροφή στη σκέψη και στη ψυχή του μέσα από μια συναρπαστική πρόσθετη διαδρομή ζωής, και ίσως τον βοηθήσουν στην επίτευξη ενός ενδιαφέροντος και βαθύτερου αποτελέσματος για τον θεατή.

Στις φωτογραφίες του οικείου περιβάλλοντος, η γνώση του σου προσφέρει πληρέστερη παρατήρηση, διείσδυση πέραν της επιφανειακής πληροφορίας, η παγιωμένη συναισθηματική κατάσταση σου επιτρέπει να την ελέγχεις καλύτερα αποφεύγοντας παρορμητισμούς και εύκολους συναισθηματισμούς, τελικά έχεις καλύτερη ισορροπία σκέψης και της απαραίτητης συναισθηματικής νοημοσύνης που θα σε βοηθήσουν να ανιχνεύσεις τον οπτικό ποιητικό λόγο του ντοκουμέντου. Ένα ντοκουμέντο που είναι εντελώς απαραίτητο, αποτελεί το ερειστικό σύστημα της φωτογραφίας και την πηγή του περιεχομένου της, βοηθούσης της φόρμας που αποτελεί το δέρμα, το πρόσωπο της φωτογραφίας.

Η φωτογραφία είναι μια έντεχνη παραπληροφόρηση, η συγκίνηση απορρέει από την αντίθεση του "ψεύδους" της με την ταυτόχρονη επίγνωση ότι αυτό που δείχνει ήταν υπαρκτό. Για μένα το περιεχόμενο μιας φωτογραφίας εμπεριέχεται αρχετυπικά, ως πρώτη ύλη, στο ντοκουμέντο και δεν δημιουργείται εκ του μηδενός μέσω της φόρμας και του επαναπροσδιορισμού της οπτικής αξίας τυχαίων στοιχείων της. Ίσως μια φωτογραφία πρέπει να έχει απ' όλα, και συναίσθημα, (αλλά όχι το επιφανειακό, το απλοϊκό αλλά το βαθύτερο και το διακριτικό) και σκέψη (αλλά όχι συνθηματολογική, πομπώδη και εύκολα αναγνωρίσιμη αλλά σοφά υπαινικτική) και πληροφορία (αλλά όχι βαρύγδουπη και προφανή αλλά εξόχως (οπτικά) ποιητική) και αισθητική (αλλά όχι εικαστικής λογικής).

Τελικά (πάντα για μένα) η φωτογραφία "αποκαλύπτεται" και αποσπάται και δεν κατασκευάζεται. Ο φωτογράφος πρέπει να διαθέτει οξυμένη αντίληψη και επαρκή συναισθηματική ευφυία. Και στο οικείο περιβάλλον ίσως είναι πιο εύκολο να αντιληφθεί και να αποσπάσει φωτογραφίες.

Έπεσε η αυλαία...


Που πήγε ο τύπος με το τσιγάρο?

Έπεσε η αυλαία?


"Χμμμ... Συναισθήματα.

Πόσο σημαντικό είναι πράγματι αυτό σε μια φωτογραφία. Πόσο τυχερός πρέπει να νιώθει ο θεατής που λαμβάνει τέτοια ερεθίσματα?
Και δεν μιλάω για τα κατόπιν εορτής συναισθήματα, αυτά δηλαδή που ο θεατής νιώθει όταν βλέπει ένα φωτογραφικό έργο, όχι. Μιλάω για τα εγγενή συναισθήματα του φωτογραφημένου. Για τις αυθόρμητες συσπάσεις του προσώπου, που με το κλικ περνάνε σε μια άλλη διάσταση, είτε παραδείσια, είτε κολασμένη και κάνουν τον πρωταγωνιστή της φωτογραφίας να "ζει" και να "ξαναζει" και να "ξαναζεί" την ίδια χαρά ή λύπη ή πόνο ή ευτυχία ή θυμό ή ότι άλλο βάνει ο νους και τον θεατή να συμπάσχει, να πονάει ή να χαίρεται κι αυτός.
Ο Φωτογράφος μιλάει σε άλλους για τον κόσμο άλλων αλλά πάντα κρύβει λίγο απ' τον δικό του μέσα. Αρα, λίγο-λίγο, φυλακίζει ένα κομμάτι του εαυτού του σε κάθε δυνατή φωτογραφία που παράγει.

Γιώργο μόλις έχασες ένα ακόμα κομμάτι σου και πλέον είναι αδύνατο να το ξαναπάρεις πίσω. Αλλά νομίζω πως το ξέρεις ήδη αυτό."

Γιάννης Στρατουδάκης