Φωτογραφικά κλισέ


Φωτογραφία: Νίκος Οικονομόπουλος

Φωτογραφικά κλισέ: Ο καπνός που σκέπασε το πρόσωπο του καπνιστή, μια εικόνα που κρύβει το πρόσωπο του μεταφορέα της στο δρόμο (copyright: Ν. Οικονομόπουλος).
Ο περαστικός που από το σκοτάδι μπήκε σε μια σχισμή φωτός (Bresson), μια κολώνα που κρύβει το σώμα ενός περαστικού.
Το τρομπόνι ή κάποιο άλλο αντικείμενο (μπαλόνι, σημαία) που έκατσε μπροστά στη φάτσα του ανθρώπου (Robert Frank).
Μια σκάλα που κάποιος/οι την ανεβαίνουν/κατεβαίνουν (Kertesz), κλπ κλπ.

Κατ' αρχήν να ξεκαθαρίσω πως δεν εννοώ, και δεν υπάρχουν φυσικά, κλισέ θέματα. Αυτό που σίγουρα υπάρχει είναι οι κλισέ φωτογραφικές υλοποιήσεις (βλέπε αντιγραφές) που αφορούν συνήθως αποσπασματικά και επιφανειακά γνωστά φορμαλιστικά ευρήματα.

Αναφέρομαι δηλαδή στην αντιγραφή κάποιων πασίγνωστων οπτικών ευφυολογημάτων, σπουδαίων φωτογράφων και σπουδαίων φωτογραφικών έργων (όπως το παραπάνω), που, πρώτον, ήταν πρωτότυπα και, δεύτερον, ήταν το κερασάκι στην τούρτα συγκροτημένων φωτογραφιών (η φωτογραφία δεν ήταν μόνο αυτά αλλά καί αυτά).

Το να βγάλω μια φωτογραφία κυνηγώντας ένα τέτοιο γνωστό και πολυεφαρμοσμένο κολπάκι, καταλήγει συνήθως σε μια επιφανειακή μίμηση, χωρίς ουσία και φωτογραφικό βάθος. Μιμούμαι ουσιαστικά μια χειρονομία χωρίς να αρθρώνω την αντίστοιχη ομιλία.

Οι "δρομάδες" τύπου Winogrand συχνά κάνουν το ίδιο λάθος. Μιμούνται την φόρμα του Winogrand (που ήταν η δική του φόρμα, αυτός τη βρήκε, και αφορούσε συγκεκριμένη εποχή και συνθήκες) αλλά στις φωτογραφίες τους απουσιάζει πχ ο σαφής πολιτικός λόγος του μακαρίτη. Απουσιάζει δηλαδή ένας σύγχρονος φωτογραφικός λόγος, που ξεδιπλώνεται και αφορά το σύνολο μιας συνεχούς και συνεπούς δουλειάς, και καθορίζει εν τέλει και τη φωτογραφική ταυτότητα των σπουδαίων φωτογράφων. Ο Winogrand ήταν κάτι πολύ περισσότερο και βαθύτερο πίσω από τη βιτρίνα των στραβών οριζόντων και των τακτοποιημένων περαστικών.

Οι μεγάλοι αυτό κατάφεραν, ο καθ' ένας, αν προσέξετε, παρά τους επηρεσμούς που φυσικά πάντα υπήρχαν, κατάφερε και βρήκε μια πρωτότυπη και προσωπική φόρμα που χαρακτήριζε ένα συνολικό σώμα δουλειάς και όχι μεμονωμένες φωτογραφίες.

Με κάθε καλή διάθεση τα γράφω αυτά προς όλους όσους προβληματίζονται πάνω στη φωτογραφία και τους προτρέπω να ανακαλύψουν την δική τους προσωπική φόρμα και τα δικά τους οπτικά παιχνίδια. Τότε και η σκάλα και η σχισμή του φωτός και όλα τα θέματα θα εχουν μια προσωπική και αναγνωρίσιμη μορφή.

4 σχόλια:

  1. οταν διαβαζω αυτα που γραφεις για την φωτογραφια ειναι σαν να τα ξερω, απλως μου τα φερνεις στην επιφανεια μου, μου τα ταξινομεις.
    οχι οτι τα ηξερα φωτογραφικα αλλα τα εχω νοιωσει μεσα απο τις καθημερινες στιγμες μου.
    ναι.δεν υπαρχουν κλισε ζωες. υπαρχουν κλισε καθημερινες συνηθειες. αδιαφορες, συνηθισμενες, αντε να τελειωνουμε..
    ζουμε οπως συνηθισαμε να ζουμε, φωτογραφιζουμε οπως συνηθισαμε να φωτογραφιζουμε.
    λες και δεν εχουμε μια προσωπικη και αναγνωρισιμη μορφη...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Το χειρότερο σε όσους αντιγράφουν δεν είναι το ότι αντιγράφουν αλλά ότι θεωρούν μάλιστα και εξαιρετικά απρεπές το να μην αντιγράφει κάποιος.Είτε φωτογραφίζοντας, είτε μιλώντας, είτε γράφοντας.Ο άλλος θεώρησε απρέπεια πχ το ότι έγραψα "μπουρδολογούμε" (πληθυντικός ευγενείας). Δεν τον ενόχλησε η μπούρδα αλλά το ότι κάποιος την επισήμανε και την ονομάτισε. Και πρέπει όλοι να "προσέχουμε" πως εκφραζόμαστε. Έτσι, γιά νάμαστε όλοι ακόμη πιό ίδιοι. Και να βουλιάζουμε ακόμη περισσότερο στην απόλυτη μπούρδα και στο απόλυτο τίποτα. Βλέπεις το πόπολο έχει αρχίζει και συνηθίζει στον ξύλινο λόγο των πολιτικάντηδων και ταράζεται του όταν κάποιος χρησιμοποιεί τόσο βαριές λέξεις όπως την λέξη "μπουρδολογώ" και "παπαρολογώ". Τί λές ρε πούστη μου... Συγγνώμη, "αγαπητέ συνομιλητά" θα ήθελα να είπω και με το μικρό δακτυλάκι πάντα ανασηκωμένο όπως πιάνω το φλυτζανάκιον του τεΐου. Σλουρπ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Off topic: Επίσης Novus, αν έχεις την καλωσύνη υπενθύμισε στον κύριο που ενοχλήθηκε από την χρήση της λέξεως "μπουρδολογώ" πως ο συγγραφέας της αυτοαποβλήθηκε από το dpgr οπότε δεν υπάρχει πλέον κανένα πρόβλημα. Θα μπορεί πλέον η κάθε μπουρδολογία να κυκλοφορεί ανενόχλητη. Βέβαια παραμένει το ζήτημα της "παπαρολογίας" αλλά αυτό είναι "δικό σου" θέμα νομίζω πως είσαι ένα από τα τελευταία αγκάθια του ομίλου και σε καλώ να σταθείς στο ύψος σου και να αναλάβεις την πολιτική ευθύνη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Και όμως, μπορεί να επηρεαστεί κάποιος φωτογράφος από κάποιον άλλο και στη συνέχεια να "μετασχηματιστεί" (λίγο αδόκιμος όρος ίσως) ακολουθώντας πια ένα δικό του δρόμο, αλλά με φανερές τις επιρροές από τον "δάσκαλο" του.

    Νομίζω ότι δεν πρέπει να είμαστε απόλυτοι και αφοριστικοί λοιπόν.

    Καλώς σας ξαναβρήκα ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή