Φωτογραφία: Νίκος ΟικονομόπουλοςΦωτογραφικά κλισέ: Ο καπνός που σκέπασε το πρόσωπο του καπνιστή, μια εικόνα που κρύβει το πρόσωπο του μεταφορέα της στο δρόμο (copyright: Ν. Οικονομόπουλος).
Ο περαστικός που από το σκοτάδι μπήκε σε μια σχισμή φωτός (Bresson), μια κολώνα που κρύβει το σώμα ενός περαστικού.
Το τρομπόνι ή κάποιο άλλο αντικείμενο (μπαλόνι, σημαία) που έκατσε μπροστά στη φάτσα του ανθρώπου (Robert Frank).
Μια σκάλα που κάποιος/οι την ανεβαίνουν/κατεβαίνουν (Kertesz), κλπ κλπ.
Κατ' αρχήν να ξεκαθαρίσω πως δεν εννοώ, και δεν υπάρχουν φυσικά, κλισέ θέματα. Αυτό που σίγουρα υπάρχει είναι οι κλισέ φωτογραφικές υλοποιήσεις (βλέπε αντιγραφές) που αφορούν συνήθως αποσπασματικά και επιφανειακά γνωστά φορμαλιστικά ευρήματα.
Αναφέρομαι δηλαδή στην αντιγραφή κάποιων πασίγνωστων οπτικών ευφυολογημάτων, σπουδαίων φωτογράφων και σπουδαίων φωτογραφικών έργων (όπως το παραπάνω), που, πρώτον, ήταν πρωτότυπα και, δεύτερον, ήταν το κερασάκι στην τούρτα συγκροτημένων φωτογραφιών (η φωτογραφία δεν ήταν μόνο αυτά αλλά καί αυτά).
Το να βγάλω μια φωτογραφία κυνηγώντας ένα τέτοιο γνωστό και πολυεφαρμοσμένο κολπάκι, καταλήγει συνήθως σε μια επιφανειακή μίμηση, χωρίς ουσία και φωτογραφικό βάθος. Μιμούμαι ουσιαστικά μια χειρονομία χωρίς να αρθρώνω την αντίστοιχη ομιλία.
Οι "δρομάδες" τύπου Winogrand συχνά κάνουν το ίδιο λάθος. Μιμούνται την φόρμα του Winogrand (που ήταν η δική του φόρμα, αυτός τη βρήκε, και αφορούσε συγκεκριμένη εποχή και συνθήκες) αλλά στις φωτογραφίες τους απουσιάζει πχ ο σαφής πολιτικός λόγος του μακαρίτη. Απουσιάζει δηλαδή ένας σύγχρονος φωτογραφικός λόγος, που ξεδιπλώνεται και αφορά το σύνολο μιας συνεχούς και συνεπούς δουλειάς, και καθορίζει εν τέλει και τη φωτογραφική ταυτότητα των σπουδαίων φωτογράφων. Ο Winogrand ήταν κάτι πολύ περισσότερο και βαθύτερο πίσω από τη βιτρίνα των στραβών οριζόντων και των τακτοποιημένων περαστικών.
Οι μεγάλοι αυτό κατάφεραν, ο καθ' ένας, αν προσέξετε, παρά τους επηρεσμούς που φυσικά πάντα υπήρχαν, κατάφερε και βρήκε μια πρωτότυπη και προσωπική φόρμα που χαρακτήριζε ένα συνολικό σώμα δουλειάς και όχι μεμονωμένες φωτογραφίες.
Με κάθε καλή διάθεση τα γράφω αυτά προς όλους όσους προβληματίζονται πάνω στη φωτογραφία και τους προτρέπω να ανακαλύψουν την δική τους προσωπική φόρμα και τα δικά τους οπτικά παιχνίδια. Τότε και η σκάλα και η σχισμή του φωτός και όλα τα θέματα θα εχουν μια προσωπική και αναγνωρίσιμη μορφή.
Μια τάξη επικρατεί στην εικόνα, οριζόντιες λωρίδες από το τοιχάκι, τη λίμνη, τα βουνά, και ένα ζευγάρι αγαπημένο δίπλα-δίπλα, στοργικά έσμιξε, το "αρσενικό", με δανεικό φαλλικό σύμβολο το κολωνάκι, λίγο πιο ψηλό, πιο ευθυτενές, πιο "κλειστό" στέκει προστατευτικά θαρρείς, και μόνιμα πλέον, δίπλα στη σύντροφό του.
