Metallica

grey magazine

Κυκλοφόρησε το τρίτο τεύχος του περιοδικού grey με portfolios των φωτογράφων Flavio Coelho (Βραζιλία), David Dunniko (Αγγλία), Jonnek Jonneksson (Ελλάδα), Erdal Kinaci (Τουρκία), Χαράλαμπου Κυδωνάκη (Ελλάδα) και Adam Magyar (Ουγγαρία).

Το grey είναι ένα νέο και καλαίσθητο online ελληνικό περιοδικό που δημιούργησε ο Κωνσταντίνος Ανδρώνης και προβάλλει δουλειές καλλιτεχνών που εκφράζονται μέσω της ασπρόμαυρης φωτογραφίας. Το περιοδικό διανέμεται δωρεάν μέσω της ηλεκτρονικής σελίδας http://greymagazine.gr/ και μέσω αλληλογραφίας. Στη σελίδα αυτή μπορείτε επίσης να βρείτε και πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο υποβολής φωτογραφιών.

Στο πρώτο τεύχος του περιοδικού παρουσιάστηκαν portfolios της Βιργινίας Φιλιππούση, Νίκου Καλύβα (noe), Κώστα Κατσούλη, Μέμου Κουτσοσπύρου και Λουκά Βασιλικού.

Στο δεύτερο τεύχος παρουσιάστηκαν portfolios των Γιώργου Δογάνη, Ζήση Καρδιανού (ziskar), David Gibson (Μ. Βρετανία), Adam Panczuk (Πολωνία), Leopoldo Pena (Μεξικό).

Wall of Death

Η φωτογραφία αυτή του Jonnek Jonneksson επιλέχθηκε από τον David Alan Harvey (φωτογράφο του Magnum) για να δημοσιευτεί στο έγκυρο (και διάσημο πια) ηλεκτρονικό περιοδικό του, το "Burn".

Εκεί ο Jonnek μας πληροφορεί ότι: "This photo is taken at a traditional motorcycle show that takes place since 1930 in USA, Great Britain and some countries in the Balkans. It’s called “Wall of Death”, as the man who rides the motorcycle and overriding the law of gravity climbing on a vertical wall, risks his life.
This specific show that I have photographed took place in northern Greece, at a traditional popular fun fair. The show with its material components is passed from father to son since 1950 and it runs through 3 generations so far. They are supposed to be the last “Wall of Death” showmen in Europe and one of the few that perform it in the world."

Έχοντας πληροφορηθεί ότι ο περίφημος στα παλιά χρόνια "Γύρος του Θανάτου" παρουσιάζεται και στις μέρες μας από κάποιους ανθρώπους, τους έψαξε, τους βρήκε, και πριν ένα χρόνο πήγε και τους φωτογράφισε, μαζί με τον Jeanajean, σε ένα πανηγύρι στη Χαλκιδική.

Η δουλειά αυτή θα δημοσιευτεί την μεθεπόμενη Κυριακή στο ένθετο περιοδικό "Έψιλον" της Ελευθεροτυπίας.

Φωτο: Jeanajean

Άνθρωποι της Πρέσπας

Αξιοπρεπείς, μοναχικοί άνθρωποι...

Πρέσπες (σε b/w)

Πρέσπες (με χρώμα)

Υπάρχω

Κάποιοι φωτογράφοι

Κάποιοι φωτογράφοι δεν κυνηγούν τα ηλιοβασιλέματα... σε σκοτεινές διαδρομές ψάχνουν το φως.
Δεν κυνηγούν τα χρώματα... θέλουν γλυπτά να φτιάξουν και όχι πίνακες.
Δεν κυνηγούν τα γεγονότα... γράφουν τις δικές τους ιστορίες.

Και δεν θέλουν να γίνουν αγγελιοφόροι, ρήτορες ή κήρυκες... μονάχα ποιητές, μικροί δημιουργοί.

Ίσως γιατί, αυτοί οι φωτογράφοι, περισσότερο από κάποιους άλλους ανθρώπους, να απολαμβάνουν τα ηλιοβασιλέματα, να λατρεύουν τα χρώματα και να πονούν με τα γεγονότα...

Μοναχά εσένα

Όχι άλλες εικόνες, digital με λίπος,
νάυλον κουκλάκια και στο βάθος κήπος.
Όχι άλλοι τσιγγάνοι κι ανήμποροι ζητιάνοι,
γλάροι και σκυλάκια, πανέμορφα παιδάκια

Όχι άλλα παγκάκια και άδεια μονοπάτια,
περαστικών τις πλάτες, δέντρα, γυμνά και γάτες.
Όχι άλλες βαρκούλες, κάμποι, βουνά, ραχούλες,
ηλιοβασιλέματα και άλλα τέτοια ψέμματα.

Όχι άλλα σύννεφα και αντανακλάσεις,
μάκρο, λουλουδάκια, ζουζούνια, παρελάσεις.
Όχι αλλα κτίρια και σκιές στους τοίχους,
λυπημένα βλέμματα, ευρυγώνιους μύθους.

Βαρέθηκα τα ίδια, ανόητα μου φαίνονται,
ούτε να τα κοιτάξω, θέλω να τα πετάξω.
Θα φωτογραφίζω μοναχά εσένα μάτια μου,
μωρό μου μόνο εσένα θα έχω πάντα θέμα.

Αδύναμον (a light so dim)

Μια ευχή μόνο...
Εσύ αδύναμο... μακάρι να σωθείς, ας σωθείς τουλάχιστον εσύ...

Δεν έχω λόγια...

Δεν έχω λόγια, ούτε σκέψεις, ούτε καν θυμό. Δεν εχει πια νόημα...
Μια θλίψη μόνο, ακόμα μια απώλεια που έγινε συνήθειά μας, ακόμα και ο πόνος αμβλύνεται...
Δεν έχω λόγια, ας μιλήσουν η εικόνα και το τραγούδι...

Οι ερμηνείες των εικόνων

Το λάθος που κάνουμε συνήθως όταν βλέπουμε μια καλή φωτογραφία είναι να προσπαθούμε να την ερμηνεύσουμε. Και ακόμα περισσότερο όταν μια φωτογραφία εμπεριέχει σύμβολα που δείχνουν να ζητούν αποκωδικοποίηση.

Αυτή είναι μια παγίδα και αδικεί τη φωτογραφία. Παγίδα στην οποία αν πέσει ο δημιουργός θα κάνει μια ρηχή εννοιολογική φωτογραφία, παγίδα που αν πέσει ο θεατής δεν θα "δει" και δεν θα απολαύσει ποτέ την βαθιά οπτική της μαγεία, παρά θα ψάχνει για κρυπτογραφημένα κείμενα που θα προσπαθεί αγωνιωδώς να αποκρυπτογραφήσει

Είναι άδικο για την (καλή) φωτογραφία αυτό, είναι άδικο να την αντιμετωπίζουμε σαν ένα μυστικό κώδικα που παραπέμπει σε κάποιο λογικό νόημα, που τελικά είναι έξω από αυτή.

Η φωτογραφία είναι σαν ένα όμορφο όνειρο, και παρ' όλο που όταν κοιμόμαστε το "βλέπουμε" και το απολαμβάνουμε, όταν ξυπνάμε θέλουμε να το εξηγήσουμε.

Το φωτογραφικό έργο (πρέπει να) κινείται πέρα από σύμβολα και σημαινόμενα, (να) έχει ένα βαθύτερο και αυτόνομο περιεχόμενο. Πέρα από τις ερμηνείες και πάνω από τις ερμηνείες. Ένα αληθινό περιεχόμενο απευθύνεται κατ' ευθείαν την ψυχή και όχι στον εγκέφαλο.

Το έργο είναι ένα αδιαίρετο κράμα και οι αλήθειες του περιεχομένου, αλήθειες που δεν έχουν ισοδύναμο λόγου, δεν διαβάζονται αλλά νιώθονται, στη διαδικασία μιας οπτικής απόλαυσης που προκαλεί συγκίνηση.

Ο θεατής που προσπαθεί να ερμηνεύσει μια εικόνα δεν θα μπορέσει να μπει στο νόημα του οπτικού ποιητικού της λόγου, αναζητώντας μονίμως έναν πεζό και εύπεπτο εννοιακό λόγο, ένα σενάριο. Χάνει έτσι την αληθινή απόλαυση και στην ουσία αυτό που επιδιώκει είναι να την ελέγξει στη βάση του "τι ήθελε να πει ο ποιητής". Και θα "φύγει" γρήγορα, ενδεχομένως και ικανοποιημένος που το κατόρθωσε, χωρίς όμως να ξέρει ότι στην ουσία ακούμπησε μόνο τον έξω, τον επιφανειακό χιτώνα της και δεν ένιωσε τα βαθειά κρυμμένα μυστικά της.

Θέμα, φόρμα, περιεχόμενο.

Ας υποθέσουμε ότι βρισκόμαστε μερικοί φωτογράφοι για να φωτογραφίσουμε ένα κοινό θέμα, πχ έναν παππού που κάθεται σε ένα παγκάκι.

Όλοι οι φωτογράφοι έχουμε διαφορετικό εξοπλισμό, διαφορετικές φωτογραφικές μηχανές (ψηφιακές, αναλογικές, μεσαίου φορμά, polaroid), διαφορετικά φιλμ, φακούς, φλας κλπ.
Επίσης χρησιμοποιούν διαφορετικές παραμέτρους λήψης (διαφράγματα, ταχύτητες, εστιακές αποστάσεις, κλπ) που δίνουν διαφορετικά βάθη πεδίου και διαφορετική γραφή της κίνησης.
Και μόνο οι εξοπλισμοί λοιπόν δίνουν πολύ διαφορετικές καταγραφές του ίδιου θέματος, ακόμα και αν οι φωτογράφοι μπορούσαν θεωρητικά να διαλέξουν την ίδια θέση, γωνία και στιγμή της λήψης.
Όμως στην πράξη, ένας φωτογράφος είναι ψηλός, άλλος γονατίζει στο έδαφος, ένας άλλος πάει μακρυά, κάποιος άλλος πιο κοντά, άλλοι μετωπικά και άλλοι υπό γωνία.

Τεράστιες διαφορές ως προς τις τεχνικές παραμέτρους της λήψης.

Οι μεγάλες όμως διαφορές στην πραγματικότητα αρχίζουν τώρα, στο καδράρισμα, στη σύνθεση του κάδρου. Έτσι κάποιος φωτογράφος θα κάνει πορτρέτο, άλλος θα επικεντρωθεί αποκλειστικά στο θέμα, άλλος θα συμπεριλάβει και κάποιο διαφορετικό στοιχείο, ένα σκύλο πχ, άλλος θα συμπεριλάβει κάποιο στοιχείο σε αντίθετη πλευρά, άλλος θα βάλει ακόμα πιο πολλά στοιχεία, άλλος λιγότερα. Τέλος ορισμένοι θα βγάλουν κάθετα κάδρα και κάποιοι οριζόντια. Και το σημαντικό, ο καθένας θα επιλέξει διαφορετική χρονική στιγμή για να πραγματοποιήσει τη λήψη.

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πόσες και πόσο διαφορετικές φωτογραφίες μπορούν να βγουν από το ίδιο θέμα.

Όλες αυτές οι διαφορές που αφορούν τα τεχνικά του μέσου (μηχανή, φακό, φιλμ, αισθητήρα), τις παραμέτρους λήψης (διάφραγμα, ταχύτητα, φλας, ΙSO) και τις επιλογές καταγραφής εκ μέρους του φωτογράφου (γωνία λήψης, απόσταση από το θέμα, αφαίρεση, σύνθεση κάδρου, επιλογή χρονικής στιγμής) αποτελούν τη φόρμα.

Φόρμα λοιπόν είναι η μορφή της καταγραφής ενός θέματος και αυτή η τελική μορφή εξαρτάται από πολλές παραμέτρους που αφορούν το μέσο και τις επιλογές του φωτογράφου.

Από τις διαφορετικές φωτογραφίες που θα προκύψουν κάποιες θα ξεχωρίσουν, θα μπορέσουν να προκαλέσουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον, έκπληξη και συγκίνηση στο θεατή. Οι επιλογές που οδήγησαν στη δημιουργία αυτών των φωτογραφιών (φόρμα) κατάφεραν το καλύτερο περιεχόμενο (ανταπόκριση του θεατή).

Το περιεχόμενο δηλαδή εκφράζει την τελική αξία του αποτελέσματος όλων των προηγούμενων επιλογών του φωτογράφου (επιλογή θέματος και επιλογή φόρμας).

Απουσία...

Απουσία πνεύματος, πολιτισμού και σκέψης, ενός δημιουργικού οράματος.
Απουσία αξιών, ύφους και ήθους ενός εμπνευσμένου πολιτικού λόγου.

Η απουσία τους μ' εξουθενώνει
και δεν μπορώ να συνηθίσω,
νιώθω να προχωράω μπροστά,
μα πάντα φτάνω πίσω...

Απουσία μέριμνας, δικαιοσύνης και ενδιαφέροντος, της πολιτείας, των θεσμών και των αρχόντων.
Απουσία ανθρωπιάς, ευγένειας και κατανόησης, των αγνώστων των πόλεων και των χωριών.

Κι αυτή η αλήθεια με σκοτώνει...
με σκοτώνει!

Απουσία επικοινωνίας, εμπιστοσύνης και αγάπης, των φίλων, των σύντροφων, των διπλανών.
Απουσία χαδιού, στοργής και χρόνου, του συντρόφου, των γονιών, των αδελφών.

Ζητάω βοήθεια από ανήμπορα χέρια
που ριγούν στην αγάπη και τον τρόμο,
πήρες λάθος τον δικό μου δρόμο
και ψάχνεις το φως μου σε σβησμένα αστέρια.

Απουσία ονείρων, ελπίδας και γαλήνης, του άγχους, των νευρώσεων και της ανάγκης.
Απουσία ακοής, οσμής και γεύσης, της τυφλής όρασης, της άδειας σκέψης.

Σβήνω τα ίχνη απ' τα ψέμματά μας,
παραπατάω στη σιωπή,
έγινε η απώλεια συνήθειά μας
κι ο έρωτας μια άρρωστη κραυγή.

Foolish Seasons (και ανόητες αγάπες)

Η φωτογραφία και τα δύο τραγουδάκια που ακολουθούν αφιερώνονται στον Παύλο και στο Μιχάλη (Chobe), ως απάντηση σε μια συζήτηση που αφορούσε ζητήματα της επικαιρότητας και τη θέση της αριστεράς, ζητήματα που καλύτερα αναλύει με το λόγο του ο Παύλος στο προσωπικό του ιστολόγιο.

Κάπως έτσι ξεκινήσαμε μια μέρα... ...και κάπως έτσι καταλήξαμε.

Καφές ελληνικός

"Ένα καλό μάθημα είναι αυτή η εικόνα.
Τίποτα εκβιαστικό, καμία συναισθηματική φόρτιση, κανένα στήσιμο.
Μια συνηθισμένη σκηνή ενός υπερήλικου ζευγαριού.
Άλλωστε, μια φωτογραφια δεν την δημιουργεί το θέμα της. Είναι ένα σύνολο πραγμάτων.
Η φόρμα της λιτή και ήρεμη. Ένας 28mm φακός σωστά χρησιμοποιημένος.
Και το περιεχόμενο ? Αυτό αναβλύζει σιγά σιγά από τις ενδιαφέρουσες φυσιογνωμίες των ανθρώπων. Τόσο ενδιαφέρουσες που η φωτογραφια αποκτάει ένα μυστήριο.
Προσέξτε πως, κάθε κομμάτι της φωτογραφίας δικαιολογείται από το διπλανό του. Τίποτα δεν μοιάζει ξεκάρφωτο, τίποτα δεν περισσεύει.
Το φως φώτισε σωστά και έξυπνα. Ιεράρχησε αυτό μόνο του την αξία των στοιχείων του κάδρου και ο φωτογράφος το πρόσεξε και έκανε το κλικ και .. κέρδισε.
Σηκώνει μεγαλύτερη ανάλυση η φωτογραφια, αλλά ας μην το κάνω. Θα το πάρει πάνω του ο φωτογράφος και θα επαναπαυθεί στις δάφνες του." (MANOS_mm)

Το "χέρι" του Kertesz

Η παραπάνω φωτογραφία (στην οποία έχει γίνει οριζόντια αναστροφή) σίγουρα δεν θα υπήρχε σ' αυτήν τη μορφή εάν δεν είχε βάλει ο Kertesz ...το χέρι του!

Έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού μου μια δική του φωτογραφία (για την ακρίβεια ένα crop που έκανε σε μια αυτοφωτογράφηση με την σύζυγό του) και στην οποία εμφανίζεται μόνο το χέρι του, όταν ήρθε η στιγμή της λήψης έκανα κάτι παρόμοιο.


Φωτογραφίες: André Kertész, “Elizabeth and I, Paris”, 1931.

Το δικό μου crop έγινε τη στιγμή της λήψης, και αντί να βγάλω το ηλικιωμένο ζευγάρι αποφάσισα ενστικτωδώς να κρατήσω μόνο το χέρι του άντρα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να εντάξω στο κάδρο ένα δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο, αυτό της καρέκλας με το σακάκι και το καπέλο.
Το crop του Kertesz μου είχε προτείνει λοιπόν μια πολύ πιο ενδιαφέρουσα φωτογραφική λύση και σίγουρα εάν δεν τον είχα μελετήσει θα είχα τραβήξει ένα ακόμα συνηθισμένο πορτρέτο ενός ηλικιωμένου ζευγαριού.

To "Γκανιάν" του Ziskar

Με την ευκαιρία της επιλογής της παραπάνω φωτογραφίας του ziskar ως "φωτογραφία της εβδομάδας" στο dpgr, θα ήθελα να πως κάποια πράγματα.
"Γκανιάν σημαίνει, για όσους το αγνοούν, το ιπποδρομιακό στοίχημα που αφορά την πρόγνωση για την πρώτη θέση και μόνο" μας ενημέρωνε ο Ζήσιμος Καρδιανός (Ziskar) όταν παρουσίασε αυτήν την εκπληκτική δουλειά πριν από τρία χρόνια.
Για μένα αυτή η δουλειά είναι ένα φωτογραφικό γκανιάν του Ζήσιμου, ένα στοίχημα που κέρδισε και που σηματοδοτεί την μετέπειτα πορεία του.



Το εκπληκτικό είναι πως μιλάμε για 23 χρόνια πριν! Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν το 1986, και φυσικά αντιλαμβάνεται κανείς τη φωτογραφική ωριμότητα και παιδεία που προυποθέτει ένα τέτοιο αποτέλεσμα, και που προφανώς διέθετε ο ziskar σε τόσο νέα ηλικία. Γιατί αυτό το αποτέλεσμα μόνο τυχαίο δεν είναι, αφού δεν μιλάμε για μια μόνο καλή φωτογραφία αλλά για περισσότερες.


Εντύπωση μου κάνει η συναισθηματική αποστασιοποίηση του φωτογράφου, που δεν χειραγωγεί τα θέματά του υποτάσσοντάς τα στη δική του "άποψη", αλλά τα σέβεται και τα αναδεικνύει περιγράφοντας εύστοχα, καίρια και αποτελεσματικά την αυθύπαρκτη αξία των ντοκουμέντων. Αποκτά έτσι το αποτέλεσμα μια κλασική και διαχρονική αξία και η συνολική δουλειά αποπνέει άρωμα δουλειάς μεγάλου φωτογράφου.

Yoga

(Αληθινό) Η παραπάνω εικόνα ήταν ξεχασμένη στην οθόνη του υπολογιστή μου όταν εμφανίστηκε η ...φουκαριάρα η μάνα μου (που τη λατρεύω όπως κάθε χαϊδεμένος κανακάρης). Μόλις την είδε γύρισε έκπληκτη και τρομοκρατημένη και με ρώτησε:
- Γιώργο, τι κάνει εκεί το παιδί?
Κι εγώ ο κακούργος βρήκα την ευκαιρία να δουλέψω αυτήν την καλοκάγαθη γυναίκα.
- Μάνα, της λέω, δεν ξέρω τι παίζει, εδώ και καιρό κλείνεται στο δωμάτιο του και μετά από λίγο αρχίζει να σηκώνεται από το πάτωμα.
- Γιώργο το παιδί είναι δαιμονισμένο! Να το πας σ' ένα παπά να το διαβάσει!

Η μητέρα μου όμως έχει τον "πνευματικό" της που της δίνει πάντα απαντήσεις στα ερωτηματικά της, της δίνει συμβουλές για τις δυσκολίες της ζωής της, τη βοηθά στα άγχη της. Το έχει λύσει το πρόβλημα μέσω της πίστης της σε ένα σύστημα αξιών που εμπιστεύεται τυφλά.
Το θέμα είναι τι κάνουμε εμείς που δεν... Πού είναι οι δικοί μας "πνευματικοί"? Σε μια κοινωνία με τεράστιο πολιτικό και πολιτισμικό έλλειμμα δεν ακούγονται πια φωνές. Πού είναι οι διανοούμενοι? Πού είναι ο εμπνευσμένος πολιτικός λόγος? Πού είναι το όραμα?
Καταλήγεις ότι το μόνο που σου μένει να κάνεις ως άμυνα είναι ασκήσεις yoga, ώστε να αντέχεις στωϊκά τις καθημερινές "απώλειες που έγιναν πια συνήθειά μας". Φυγή και διαφύλαξη όσων ευαισθησιών περισώθηκαν...

Ευτυχώς όμως, όταν εμπιστεύομαι αυτές τις απαισιόδοξες σκέψεις στο γιο μου, αυτός διαφωνεί χωρίς δεύτερη κουβέντα...

Το βλέμμα του Τάσου

(Ανέκδοτο) Συναντάει ο Novus τον Τάσο, τον χαιρετάει, βλέπει την άσπρη και τη μαύρη προβατίνα και του πιάνει κουβέντα με σκοπό να φωτογραφήσει τη σκηνή.

Novus: - Τάσο ωραίες οι προβατίνες σου.
Τάσος: - Γιατρέ η άσπρη είναι φοβερή, δέκα κιλά γάλα τη μέρα βγάζει!
Novus: - Μπράβοοο!!! Και η μαύρη?
Τάσος: - Εεεε... κι' αυτή πάνω κάτω τόσα βγάζει.

Τάσος: - Όμως Γιατρέ η άσπρη δίνει και δέκα κιλά μαλλί το χρόνο!
Novus: - Σώωωπα ρε Τάσο! Η μαύρη?
Τάσος: - Εεεεχμμ... Έ κι' αυτή κάπου τόσο δίνει.

Novus: - Αμάν ρε Τάσο, όλο την άσπρη παινεύεις αλλά απ' ότι φαίνεται και η μαύρη το ίδιο καλή είναι. Γιατί?
Τάσος: - Γιατί η άσπρη είναι δικιά μου!

Novus: - Αμ έτσι εξηγείται! Και καλά ρε Τάσο, η μαύρη τίνος είναι?
Τάσος: - ... Και η μαύρη δικιά μου είναι βρε Γιατρέ!!!

Ηθικόλοτζι vs Τέχνης

Πριν αναπτύξω τη γνώμη μου πάνω σ' αυτό το θέμα, να αφιερώσω αυτήν την εικόνα σε όσους στην Τέχνη θέλουν να βλέπουν μόνο την επιβεβαίωση και την εικόνα του μικρού εγώ τους και της μεγάλης άγνοιά τους.

Όλοι αυτοί αδυνατούν να καταλάβουν ότι Τέχνη δεν είναι μόνο η αναπαραγωγή των περιορισμένων στερεοτύπων τους ή των στερεοτύπων της κοινωνίας τους, γιατί τότε δεν θα ήταν Τέχνη αλλά μια φτηνή προπαγάνδα. Αν θέλουν μια τέτοια εφαρμοσμένη και ελεγχόμενη "τέχνη" ας την ψάξουν στα φασιστικά καθεστώτα και σε υπαρκτούς σοσιαλισμούς.

Η Τέχνη προηγείται πάντα του κατεστημένου πολιτισμικού status, επικροτεί τα θετικά, αμφισβητεί τα αρνητικά, τα χλευάζει, τα ειρωνεύεται, τα καταγγέλλει, οραματίζεται τα μελλοντικά, η τέχνη είναι επιδοκιμασία αλλά είναι και κραυγή, πρόκληση, υπόθεση, όραμα, ακόμα και ύβρις. Η Τέχνη θέτει θέματα, δεν επιβάλλει λύσεις. Δεν περιορίζεται στο να υμνεί τον αγγελικά πλασμένο κόσμο αλλά αποκαλύπτει και την διαβολική του φύση.

Αποτελεί τον καταλύτη των εξελίξεων και της προόδου, γιατί πάντα προηγείται από την εποχή της, την ηθική της και την πολιτισμική της ταυτότητα. Αυτή είναι που θα πολεμήσει τον σκοταδισμό, τα ταμπού, την εξουσία και τα ψεύδη κάθε εποχής. Αυτά που σήμερα δεχόμαστε με φυσικότητα και τα έχουμε ενσωματώσει στην καθημερινή μας ζωή, κάποιες παλιές κοινωνίες τα λοιδορούσαν και τα έκαιγαν, και αν η Τέχνη υποτασσόταν στις εκάστοτε εξουσίες και την επικρατούσα ηθική θα είχαμε ακόμα πυρά, λιθοβολισμούς και κελεμπίες. Αν η κοινωνία εξελίσσεται και εκπολιτίζεται το οφείλει σε μεγάλο βαθμό στην Τέχνη και μάλιστα στις "ακραίες" της και προκλητικές υλοποιήσεις που βγάζουν γλώσσα στο κατεστημένο.

Το θέμα στην Τέχνη δεν είναι το τι εκφράζει κάποιος αλλά και το ΠΩΣ το εκφράζει. Εκεί μπορεί κάποιος να σταθεί κριτικά και, έχοντας πάντα υπ' όψιν του την ανεπαρκέστατη γνώση του, να επιδοκιμάσει, να μείνει αδιάφορος ή να αμφισβητήσει.

Δεν έρχεται η Τέχνη στον προσωπικό χώρο κανενός για να επιβληθεί, για να καταπιέσει, για να προκαλέσει και να σοκάρει τα παιδιά, γιατί απλούστατα, πρώτον δεν απευθύνεται σε όλους και δεύτερον δεν προσπαθεί να πείσει κανέναν. Η Τέχνη δεν είναι επιχείρημα, είναι έκφραση. Και πριν μιλήσετε για ελιτισμό να πω ότι όποιος θέλει είναι ελεύθερος να πάει να τη συναντήσει.

Αυτά που δεν δέχομαι είναι η λογοκρισία στην έκφραση, τα αστυνομικά μέτρα και η προσπάθεια χειραγώγησής της από την εξουσία και τους φανατικούς υπηκόους μιας κατά συνθήκην ηθικολογίας. Με προσβάλλει σαν σκεπτόμενο άνθρωπο. Όπως σέβομαι τη θρησκεία του καθενός και δεν πηγαίνω στον ναό του να λογοκρίνω τον πνευματικό του ηγέτη, έτσι δεν επιτρέπω σε κανέναν να μπαίνει στον ναό της Τέχνης για να λογοκρίνει τους δικούς μου πνευματικούς ηγέτες. Ας κάτσει στο σπιτάκι του.

Και αν τελικά η ύβρις, οι όρχεις και το πέος δεν είναι τέχνη, αυτό δεν θα επιβληθεί από τους ηθικολόγους αλλά θα κριθεί από την συνολική ανταπόκριση ή αδιαφορία που θα εισπράξουν και που, συν τω χρόνω, θα τα οδηγήσει σε μαρασμό και εξαφάνιση. Αν όμως είναι τέχνη, τα παιδιά μου ως ενήλικες θα τα εκτιμήσουν και θα επιδιώξουν μια καλύτερη κοινωνία, με λιγότερη εξουσία, εκμετάλλευση, ψεύδη και προκαταλήψεις και περισσότερο πολιτισμό και ελευθερία.

Γιατί οι κοινωνίες έχουν πολύ δρόμο ακόμα να διανύσουν ώστε να χαρακτηριστούν πολιτισμένες, και μπροστάρης και οδηγός σ' αυτήν την νομοτελειακή πορεία είναι η ελεύθερη Τέχνη.

Arben Malesia

MANOS_mm

Κάθε μαθητής διαλέγει τον δάσκαλό του, κι εγώ, όντας αιώνιος μαθητής στη φωτογραφία, τον βρήκα στο πρόσωπο του Μάνου Λυκάκη (MANOS_mm). Είναι ο μόνος άνθρωπος στη φωτογραφική μας κοινότητα που αποκάλεσα δάσκαλο. Είναι αυτός που ώθησε κυριολεκτικά τη φωτογραφική μου σκέψη. Είναι αυτός του οποίου την κρίση θα εμπιστευόμουνα περισσότερο από οποιουδήποτε άλλου. Η φωτογραφία γι' αυτόν είναι αντίληψη και τρόπος ζωής.

Ο Μάνος προσδιόρισε το καλλιτεχνικό προφίλ της κοινότητάς μας, τα αφιερώματά του σε φωτογράφους, τα άρθρα του, οι σχολιασμοί του, όλα αποτελούν σπάνια φωτογραφικά μαθήματα σε μια όμορφη, κατανοητή και ουσιαστική γλώσσα.

Εδώ θα παραθέσω έναν σχολιασμό που μου έκανε στη στήλη κριτικής "Από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη". Ανεξάρτητα εάν συμφωνεί ή διαφωνεί κάποιος με τη συγκεκριμένη κριτική, δεν μπορεί να μη θαυμάσει τη σκέψη και τη ροή του λόγου του. Η φωτογραφία ήταν μια ασπρόμαυρη και ακατέργαστη εκδοχή μιας πολύ αγαπημένης μου φωτογραφίας (που την τελική της έγχρωμη εκδοχή θα ανεβάσω στην επόμενη ανάρτηση): "Arben Malesia" ή το "εκκλησάκι του Αλβανού" σε έναν παραμεθόριο ελληνικό δρόμο.

Σας παραθέτω αυτούσιο τον σχολιασμό του Μάνου, κι ας με συγχωρέσουν από το dpgr για την αναδημοσίευση.

"Τι αυτοματισμός του μυαλού κι αυτός ! Αμέσως μόλις είδα τη φωτογραφία σου, θυμήθηκα αυτή του Gentili

Ωραία παιχνίδια παίζουν οι κλίσεις των αντικειμένων και στις δυο φωτογραφίες.
Ωραία «δέσανε» οι γωνίες και μας έδωσαν τελικά μια ψευδαίσθηση ίσιου ορίζοντα.

Κοίτα όμως πόσο πονηρός είναι ο Gentili. Χρησιμοποιεί τη φόρμα της γεωμετρίας όπως και εσύ, αλλά κάνει άλλο ένα βήμα παραπάνω. Αλλοιώνει τόσο πολύ την ποιότητα της φωτογραφίας, τόσο που μας αναγκάζει να «προσπεράσουμε» τα οπτικά σκουπίδια και να δούμε την ουσία.
Αυτός το έκανε αναλογικά.
Ας προσπαθήσουμε να τον μιμηθούμε με ψηφιακό τρόπο...


Χμμ, τι λες τώρα ?
Καλά τον μιμηθήκαμε τον κύριο Gentili ε ?
Γιατί παίξαμε με τα ίδια όπλα.
Τετράγωνο κάδρο που εξ ορισμού προσφέρει λιτότητα και συνοχή.
Ηθελημένα κακή ποιότητα, η οποία εκτός από «άποψη» , είναι και χρήσιμη.
Ένα δήθεν «κατά λάθος» φλουτάρισμα, το οποίο «έσβησε» τα οπτικά σκουπίδια.
Ένα βινιετάρισμα που προήλθε από τον δήθεν φτηνό φακό και το οποίο οδηγεί το βλέμμα του θεατή στο κέντρο
Και τέλος, ένας κόκκος που υποβιβάζει την καθαρότητα της εικόνας, γεγονός το οποίο ωθεί τον θεατή να δει τη φωτογραφία όχι ως ντοκουμέντο, όχι σαν αποτύπωση της πραγματικότητας, αλλά σαν μια μορφή έκφρασης του φωτογράφου.

Ρεσιτάλ φόρμας λέγεται αυτό. Και θα είμαστε κατάπτυστοι αν όλα γίνονταν μόνο για την ίδια τη φόρμα. Μόνο για εντυπωσιασμό του καημένου του θεατή.
Όμως δεν είναι έτσι.

Η φωτογραφία έχει και θέμα, έχει και περιεχόμενο.
Είναι όμως τόσο άσχημα υλοποιημένη, που θα μπορούσε κάποιος να την πετάξει αμέσως. Και δεν εννοώ τεχνικά. Εννοώ αυτό το υπερβολικά προφανές και δραματικό που την χαρακτηρίζει.
Δεν θέλω μασημένη τροφή, θέλω να ταξιδεύω λίγο.
Ούτε και με ενδιαφέρει η περιγραφή.
Δε πα ναναι και ο τάφος του Παπα ! Εγώ μια φωτογραφία ψάχνω, όχι ντοκουμέντο, όχι βιβλίο, όχι ποίημα, όχι μήνυμα.

Η φόρμα είναι σημαντική για να κρατάει την ισορροπία μεταξύ θέματος και περιεχομένου (που έλεγε και ο μακαρίτης)
Εδώ, είναι τόσο έντονο το θέμα σου που θάβει το περιεχόμενο.
Έτσι, μέσω της ασάφειας που δώσαμε στη φωτογραφία με τη φορμα, το θέμα πήγε λίγο πιο πίσω και το περιεχόμενο λίγο πιο μπροστά και ισορρόπησαν.

Και έγινε – για μένα – μια φωτογραφία, ενώ πριν δεν ήταν.

Ασφαλώς δεν εννοώ να πιάσουμε τις φωτογραφίες μας και να τις πλακώσουμε στην επεξεργασία.
Εννοώ πως μέσω της φόρμας, πρέπει να υποβιβάζουμε λίγο το θέμα, αν είναι τόσο έντονο. (ή να μην το τραβάμε καθόλου)
Αν ο θεατής «καταλάβει» αμέσως, το παιχνίδι έχει χαθεί.

Ας τον εκεί να αναρωτιέται και κυρίως να νιώθει μια συγκίνηση που εσύ δημιούργησες με τη φωτογραφία σου."

Αυτός είναι ο Μάνος, βρείτε τον και διαβάστε ότι έχει γράψει. Πολλά έχετε να κερδίσετε.

Ο Ψαράς

Φωτογραφικοί διάλογοι

Έχει πλάκα να διαβάζεις το τι γράφουν στις υπογραφές τους τα μέλη της φωτογραφικής μας κοινότητας. Άλλοι βάζουν ρητά-κλισέ, άλλοι κάνουν επίδειξη του super duper εξοπλισμού τους, άλλοι παραπέμπουν σε δουλειές τους αλλού, άλλοι πάλι βγάζουν μονίμως τα εσώψυχα τους, τα απωθημένα τους, την κακιούλα τους... Ε! και μερικές φορές διαβάζεις και κάτι έξυπνο...

Σήμερα για παράδειγμα διάβασα στην υπογραφή του mitsosmt01 κάτι πολύ εύστοχο για τους φωτογράφους. Τι γράφει λοιπόν ο Μήτσος: "φωτογραφικα ειμαι απασχολημενος με το "εγω" μου. δεν εχω χρονο για σας. πρεπει να σας αποδειξω οτι ειμαι καλος φωτογραφος."
Αυτός ο αυτοσαρκασμός, που δεν αφορά φυσικά τον ίδιο, γιατί ο Μήτσος είναι από τους ελάχιστους που το παλεύει πέρα από το εγώ του, περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο το πρόβλημα στις φωτογραφικές κοινότητες και εξηγεί σε μεγάλο ποσοστό την αδυναμία ανάπτυξης επαρκών φωτογραφικών διαλόγων.

Εντάξει, όσοι βρίσκονται σε "πρώιμη φάση" δεν μπορούν εκ των πραγμάτων να προσφέρουν πολλά και φυσιολογικά περιμένουν να πάρουν. Αυτοί όμως που, υποτίθεται, ότι είναι σε φάση παραγωγής έργου, οι "προχωρημένοι" δηλαδή, δεν εμφανίζονται συνήθως και τόσο πρόθυμοι να προσφέρουν στους άλλους.
Αν σ' αυτό προσθέσεις και το γεγονός ότι λίγοι έχουν την δυνατότητα να διατυπώσουν αξιόλογη κριτική σκέψη, και ακόμα λιγότεροι να την προσφέρουν με ειλικρίνεια, μακρυά από εγωισμούς, μικροσκοπιμότητες, εμπάθειες και άλλα μικρά, τότε αντιλαμβάνεται κανείς πόσο δύσκολο είναι να υπάρξει κριτική και φωτογραφικός διάλογος.

Αντ' αυτού, που σίγουρα κάτι ουσιαστικό θα προσέφερε στη σκέψη όλων, αφθονεί ο ανταποδοτικός κοινωνικός σχολιασμός που προσφέρει μόνο στη ματαιοδοξία μας. Και αυτό δεν είναι ελληνικό φαινόμενο, το συνάντησα, και σε χειρότερη ίσως μορφή, σε μεγάλα ξένα sites, όπου και εκεί διαπίστωσα την απουσία αξιόλογων σχολίων και την περίσσεια μονολεκτικών επευφημιών.

Δεν είμαστε και η καλύτερη φάρα οι φωτογράφοι. Αποδεικνυόμαστε συνήθως εγωιστές, ανταγωνιστικοί, υστερόβουλοι και μικρόψυχοι, σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι άλλες κοινωνικές ομάδες.

Ο Μήτσος λοιπόν το θέτει σωστά το θέμα, ουσιαστικά ο κάθε φωτογράφος ψάχνει το κοινό του στο οποίο θέλει να καταξιωθεί και να επιβεβαιωθεί. Και αυτόν το ρόλο, του φωτογράφου πομπού, τον παίζουν ευχαρίστως όλοι. Δεκάδες οι καθημερινές αναρτήσεις φωτογραφιών σε forum και σχολιασμό που αναζητούν θεατές και σχολιαστές.
Ελάχιστοι όμως δέχονται να παίξουν τον ρόλο του κοινού, ελάχιστοι έχουν τη διάθεση να προσφέρουν και ακόμη πιο ελάχιστοι μπορούν. Και αυτοί οι τελευταίοι στέκονται συνήθως αποστασιοποιημένοι, ποιος ξέρει, ίσως μερικοί προσπαθούν να συντηρήσουν μια εικόνα μεγαλείου που έχουν πλάσει για το εγώ τους και αρνούνται να συνδράμουν στην ανέλιξη των άλλων.

Έτσι καταλήγει κανείς ότι διάλογο μπορεί να κάνει μόνο με τον ...πελεκάνο, και η καλύτερη συνδιαλλαγή που μπορεί να αναπτύξει με τους συναδέλφους του είναι αυτή της βουβής, συγκριτικής αντιπαράθεσης φωτογραφιών στον ίδιο χώρο.